ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับแมลงสาบ
แมลงสาบ เป็นแมลงดึกบรรพ์ที่อาศัยอยู่บนโลกนี้มานานประมาณ 250 ล้านปี โดยสันนิษฐานจากหลักฐานซึ่งเป็น ฟอสซิล (fossil) ที่ถูกค้นพบ ตามการจำแนกแมลงทางวิทยาศาสตร์แมลงสาบถูกจัดกลุ่มไว้ในชั้น (class) Insicta, อันดับ(order) Orthoptera แต่บางครั้งพบว่าในตำราบางเล่มแมลงสาบอาจจะถูกจัดอันดับ Dictyoptera หรือ Blattodea ก็ได้ ซึ่งการจำแนกที่ แตกต่างกันเหล่านี้เกิดขึ้น จากการใช้ลักษณะบางอย่างที่แตกต่างกัน มาใช้ในการจำแนก แมลงสาบถูกจำแนกย่อยเป็นวงศ์ (family) ต่างๆกันได้ 5 วงศ์ คือ Blattidae, Blatteidec, Blaberidae, Cryptocercidae และ Polyphagidae จนกระทั่งปัจจุบันนี้ แมลงสาบ ที่พบทั่วโลกมีทั้งสิ้นประมาณ 4,000 ชนิด
แมลงสาบ มีแหล่งกำเนิดอยู่ในเขตอบอุ่น ปัจจุบันพบว่ามีการแพร่กระจายไปทั่วโลก อาจจะ ติดไปกลับสินค้าจำพวกหีบห่อหรือลังไม้ที่ขนส่งไปทางเรือหรือรถบรรทุก อย่างไรก็ตามยัง คงพบแมลงสาบในภูมิภาคที่มีอากาศร้อนมากกว่าพื้นที่ที่มีอากาศหนาวเย็น แมลงสาบชอบ อาศัยอยู่ตามบ้านเรือน ท่อระบายน้ำ ร้านขายของชำ ร้านอาหาร ห้องครัวในโรงพยาบาล หรือโรงแรม โกดังเก็บสินค้าทางการเกษตรหรือกระดาษ เป็นต้น ชอบอาศัยในที่มืด อบอุ่น และมีความชื้นสูง ถ้าพบเห็นแมลงสาบแม้เพียงเล็กน้อยในเวลากลางวันแสดงว่าพื้นที่นั้นมี แมลงสาบชุกชุน นอกจากนี้การที่จะดูว่าแมลงสาบมีความชุกชุมหรือไม่ ยังสังเกตได้จากการ พบซากของแมลงสาบที่ตายแล้ว คราบที่ลอกเมื่อแมลงสาบมีการเปลี่ยนวัย ฝักไข่ที่ฟักแล้วรวม ทั้งมูลของแมลงสาบ
แมลงสาบที่สำรวจพบในประเทศไทยมีทั้งหมด 12 ชนิด
1.แมลงสาบอเมริกัน American Cockroach
 เป็นแมลงสาบที่มีขนาดใหญ่ที่สุดที่พบในบ้านเรือน ลำตัวสีน้ำตาลแดงมันวาวบน pronotum มีจุดสี ดำขนาดใหญ่ 2 จุด ล้อมรอบด้วยวงเส้นเหลืองอาจเต็มวงหรือมีเพียงครึ่งวงก็ได้ ส่วนรอบนอกสุดเป็น วงสีดำ หนวดเรียวและยาวกว่าลำตัว พบมากตามท่อระบายน้ำ ทำให้แมลงสาบชนิดนี้แพร่กระจายไปยัง ที่พักอาศัยอื่นๆ ได้ดี รวมทั้งสามารถพบได้ตามบริเวณ ห้องน้ำ ในครัว ตู้กับข้าว ห้องเก็บของ กล่อง กระดาษที่ใช้เก็บวัสดุสิ่งของ ตู้หนังสือ ลิ้นชักและใต้ฝ้าเพดาน เป็นต้น การควบคุมแมลงสาบชนิดนี้ใน ท่อระบายน้ำได้สามารถลดความชุกชุมของแมลงสาบชนิดนี้ลงได้ |
2. Large Brown Cockroach
เป็นแมลงสาบที่มีขนาดเล็กกว่าแมลงสาบอเมริกันเพียงเล็กน้อย ลักษณะโดยทั่วไปก็คล้ายคลึงกันแมลงสาบอเมริกันแต่ลำตัวมีสีน้ำตาล แดงคล้ำ บน pronotum มีจุดสีดำขนาดใหญ่ 2 จุด ล้อมรอบด้วยวงเส้นสีเหลือง แต่วงเส้นสีเหลืองนี้ค่อนข้างพร่ามัวไม่ค่อยชัดเจนเหมือน ของแมลงสาบอเมริกัน ส่วนรอบนอกสุดเป็น วงสีดำเหมือนกัน หนวดเรียวยาวกว่าลำตัว โดยมากมักพบแมลงสาบชนิดนี้ได้ทั่วไปในบ้านเรือน เช่นเดียวกับแมลงสาบอเมริกัน บางครั้งอาจพบแมลงสาบชนิดนี้กัดกระดาษ ผ้า สิ่งปรักหักพังที่ทับถมอยู่เพื่อนำมาปกคลุมหรือซ่อนฝักไข่ไว้
3.แมลงสาบออสเตรเลีย Australian Cockroach
 เป็นแมลงสาบที่มีขนาดเล็กกว่าแมลงสาบอเมริกันเพียงเล็กน้อย ลักษณะโดยทั่วไปคล้ายกับแมลง สาบอเมริกัน แต่ลำตัวสีน้ำตาลเข้มกว่าและปีกมีแถบสีเหลืองอ่อนบริเวณขอบปีกข้างละ 1 แถบ แมลงสาบชนิดนี้ชอบสภาพแวดล้อมคล้ายกับแมลงสาบอเมริกัน อาจพบบริเวณนอกบ้านได้บ้าง เช่น ตามโรงเรือนเพาะชำต้นไม้โดยเข้ามากัดกินต้นไม้ในโรงเรือน
4. Smokybrown Cockroach
เป็นแมลงสาบที่มีลักษณะใกล้เคียงกับแมลงสาบอเมริกัน แต่ลำตัวสีน้ำตาลเข้มมันวาวทั้งตัวผู้ และตัวเมีย หนวดเรียวและยาวกว่าลำตัวทั้งสองเพศมีปีกเจริญดีและยาวคลุมถึงปลายของส่วนท้อง มีนิสัยชอบบินตอมแสงไฟในเวลากลางคืน อาจพบได้ทั่วไปในโรงเก็บรถ กองไม้และอาจเป็นแมลง ศัตรูในโรงเรือนเพาะชำได้ ห้องนอนและห้องครัว
|
5. แมลงสาบเยอรมัน German Cockroach
เป็นแมลงสาบขนาดเล็ก มีหนวดยาวเรียวและยาวกว่าลำตัว ลำตัวสีน้ำตาลซีดแต่เป็น ประกาย ขามีสีอ่อนกว่าลำตัว พบมากในห้องครัว ชั้นวางของลิ้นชัก ซอกโต๊ะหรือกล่อง เก็บของ เป็นต้น ในช่วงเวลากลางวันจะพบหลบซ่อนตามพื้นที่ที่เข้าไม่ถึง เช่น พื้นที่ ระหว่างอ่างน้ำและผนัง ถ้ามีความชุกชุมมากจะพบบนเพดานและช่องว่างระหว่างผนังห้อง นอกจากนั้นยังพบได้ตามรอยแตกของทางเดินสนามหญ้าพุ่มไม้และในถังขยะ
6. Smaller German Cockroach
เป็นแมลงสาบที่มีขนาดและลักษณะคล้ายกับแมลงสาบเยอรมันมาก มีหนวดเรียวและยาวกว่าลำตัว ลำตัวสีน้ำตาลซีดอ่อนกว่าแมลงสาบ เยอรมัน มีสีพื้นเป็นสีน้ำตาลอ่อนและมีแถบสีดำ 2 แถบพาดขนานตามแนวยาวของลำตัว แต่แถบดำนี้ค่อนข้างเล็กกว่าแมลงสาบเยอรมัน ในบ้านพบว่าชอบเกาะอยู่ตามฝาผนังส่วนนอกบ้านพบตามพื้นรอบตัวบ้าน
7.Harlequin Cockroach
7.Harlequin Cockroach
ชาวบ้านบางพื้นที่เรียกว่าแมลงสาบผี เป็นแมลงสาบที่มีขนาดปานกลางจนถึงขนาดใหญ่ มีหนวดเรียวและยาวกว่าลำตัว มีจุดสีดำขนาดใหญ่ 2 จุด รอบๆ สองจุดนี้เป็นสีเหลือง ส่วนรอบนอกสุด pronotum เป็นสีดำ ลำตัวเป็นลวดลายสวยงามสีน้ำตาลเข้มหรือภาชนะที่ใช้เก็บวัสดุสิ่งของ ห้องครัว ตู้กับข้าวหรือตู้เก็บของ ในต่างประเทศมีรายงานว่าพบแมลงสาบชนิดนี้ตามไร่ของพืชชนิดต่างๆ เช่น ไร่มะเขือเทศ เป็นต้น
8.Lobster Cockroach
เป็นแมลงสาบขนาดปานกลาง ลักษณะอ้วนเตี้ย ส่วนท้องค่อนข้างอ้วนกลม ขาสั้น หนวดสั้นกว่าลำตัว มีสีน้ำตาลหม่นออกเทาpronotum มีลวดลายขยุกขยิกสีน้ำตาล ขอบทั้งสองข้างของ pronotum มีแถบสีขาวอยู่นอกสุดและถัดเข้ามาเป็นแถบสีดำ ในอาคารบ้านเรือนพบได้ บริเวณพื้นครัว ตู้เก็บของในห้องครัว กล่องเก็บวัสดุหรืออาหารแห้ง
9. Brown- banded Cockroach
เป็นแมลงสาบขนาดเล็ก มีหนวดเรียวยาวกว่าลำตัว ขอบปีกหน้ามีแถบสีน้ำตาลอ่อนพาดตามแนว ขวางสองแถบ ลำตัวมีสีน้ำตาลอ่อนไปจนถึงสีน้ำตาลเข้ม pronotum มีสีดำเป็นรูปคล้ายระฆังอยู่ตรง กลางขอบด้านข้างทั้งสองของ pronotum เป็นสีขาวหรือสีน้ำตาลอ่อน ส่วนมากพบในบ้านตามกล่อง เก็บของ ตู้เก็บเอกสาร ตู้เสื้อผ้า หลังกรอบรูป ลิ้นชัก ใต้หรือหลังเฟอร์นิเจอร์ ไม่ค่อยพบในครัว ชอบ วางไข่ตามขอบหรือภายในตู้เฟอร์นิเจอร์ บางคนจึงเรียกแมลงสาบเฟอร์นิเจอร์
10.แมลงสาบสุรินัม Surinam Cockroach
เป็นแมลงสาบขนาดปานกลาง หนวดสั้นกว่าลำตัว แมลงสาบชนิดนี้ชอบอาศัยอยู่ภายนอกอาคาร บ้านเรือน มีรายงานว่าชอบขุดเจาะดินลงไปเพื่อใช้เป็นที่ลอกคราบของตัวอ่อน และเพศเมียจะใช้เป็นที่ ผลิตตัวอ่อนจึงพบแมลงสาบนี้ในโพรงดินหรือบริเวณที่มีก้อนหินทับหรือ ใต้แผ่นไม้กระดาน อาจพบ ใต้ฟางข้าว ดิน
เป็นแมลงสาบที่ค่อนข้างคล้ายคลึงกับแมลงสาบสุรินัม หนวดสั้นกว่าลำตัว แมลงสาบชนิดนี้พบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เพียงครั้งเดียว มักพบในบริเวณที่ค่อนข้างชื้นหรือมีดิน เช่น ใต้กระถางต้นไม้ ถังขยะหรือ ใต้แผ่นไม้ เป็นต้น
12. Hebardina concinna
เป็น แมลงสาบ ขนาดเล็ก ตัวผู้ยาวประมาณ 18 มม. ส่วนตัวเมียยาวประมาณ 15 มม. ลำตัวและปีกสีน้ำตาลดำ ขาสีอ่อนกว่าลำตัว มีปีกเจริญดีความยาวของปีกคลุมไปจนถึงปลายท้อง แมลงสาบ ชนิดนี้มีรายงานการสำรวจพบในประเทศไทยเพียงครั้งเดียวเมื่อปี พ.ศ. 2526
แมลงสาบมีการเจริญเติบโตเป็นแบบไม่สมบูรณ์ ซึ่งเป็นการเจริญเติบโตที่มีการเปลี่ยนแปลงทั้งรูปร่างและขนาด วงจรชีวิตประกอบด้วย 3 ระยะ คือ ไข่ ตัวอ่อนหรือตัวกลางวัย และตัวเต็มวัย ตัวอ่อนมีลักษณะคล้ายตัวเต็มวัย โดยตัวอ่อนระยะแรกที่ออกจากไข่จะยังไม่มีปีก เมื่อผ่าน การลอกคราบ 2-3 ครั้ง จะเริ่มมีปีกและอวัยวะสืบพันธุ์ค่อยๆ เจริญเติบโตขึ้นจนเป็นตัวเต็มวัยที่มีปีกเจริญเต็มที่และอวัยวะสืบพันธุ์สมบูรณ์
อุปนิสัยโดยทั่วไปของแมลงสาบ
1. ชอบอยู่เป็นกลุ่ม ตามซอกมุมภายในบ้าน นอกบ้าน ท่อน้ำทิ้งทั้งในและนอกอาคารบ้านเรือน ตามซอกมุมที่อับ ชื้น ที่การทำความสะอาดเข้าไม่ถึง
2. ไม่ชอบแสงสว่าง มักไม่ค่อยพบแมลงสาบในเวลากลางวัน แต่จะออกมาหาอาหารและทำกิจกรรมต่างๆในเวลากลางคืนและในที่มืด
3. แมลงสาบ กินอาหารได้เกือบทุกชนิด
4. มักจะวางกระเปาะไข่ในบริเวณที่ตัวอ่อนจะสามารถมีชีวิตอยู่รอดได้ง่าย เช่น ตามวอกอับชื้นภายในบ้าน หรือใกล้บริเวณที่มีน้ำและอาหารอยู่อย่างสม่ำเสมอ
โรคที่เกิดจากแมลงสาบ
แบ่งตามเชื้อและสาเหตุของโรคได้คือ
1.เชื้อแบคทีเรีย
โรคที่สำคัญที่มีเชื้อแบคทีเรียเป็นสาเหตุ ได้แก่ โรคเรื้อน กาฬโรค โรคบิด โรคท้องเสียในเด็ก โรคติดเชื้อของช่องขับถ่าย (Urinary tract) โรคฝีและผิวหนังพุพอง โรคในระบบทางเดินอาหาร โรคอาหารเป็นพิษ และโรคไทฟอยด์
2.หนอนพยาธิ
แมลงสาบสามารถเป็นโฮสต์กึ่งกลาง (intermediate host) ของพยาธิได้หลายชนิด เช่น พยาธิปากขอ (Ancylostoma duodenle), พยาธิไส้เดือนกลม (Ascaris Iumbricoides), พยาธิตืดแคระ (Hymenolepis nana), พยาธิตืดวัว (Taenia saginata), พยาธิใบไม้โลหิต (Schistosoma haematobium) เป็นต้น โรคที่มีหนอนพยาธิเป็นสาเหตุ ได้แก่ โรค Schistosomiases โรคระบบลำไส้ และโรคโลหิตจาง หนอนพยาธิสามารถอาศัยอยู่ในตัวแมลงสาบประมาณ 12 ชนิด ซึ่งสามารถผ่านออกมาทางมูลของ แมลงสาบ ได้
3. เชื้อไวรัส
ยังไม่พบว่ามีการแพร่เชื้อไวรัสซึ่งนำโดยแมลงสาบมาสู่มนุษย์ แต่จากการศึกษาในห้องทดลองพบว่าแมลงสาบสามารถเป็นพาหะของเชื้อไวรัส ซึ่งเป็นเชื้อสาเหตุของโรคตับอักเสบ (Hepatitis)
4. เชื้อโปรโตซัว
มีเชื้อโปรโตซัวหลายชนิดที่พบในแมลงสาบ ซึ่งเชื้อโปรโตซัว Toxoplasma เป็นสาเหตุทำให้เกิดความพิการของทารกในครรภ์ และมีเชื้อโปรโตซัวอีกหลายชนิดที่เป็นสาเหตุของโรคท้องเสีย หรือโรคบิด
5. เชื้อรา
พบมีเชื้อรา 2 ชนิดที่เป็นสาเหตุของโรคระบบทางเดินหายใจคือ Aspergillus fumigatus และ โรคผิวหนังคือ Aspergillus niger
วงจรชีวิตของแมลงสาบ
ที่มา http://www.pro-team2010.com/index.php?lay=show&ac=article&Ntype=5
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น